Programlama Dili Nedir?

Daha önce bu kavramı hiç duymayanlar için “İngilizce, Arapça gibi dilleri duymuştuk ama programlama dili de neymiş?” dediğinizi duyar gibiyim. İster bu konuda hiç bilginiz olmasın ister yazılım alanıyla ilgili olun bu yazının size fayda sağlamasını umuyorum. Allah’ın yardımıyla başlayalım.

Programlama Dili Nedir?

Programlama dili, bilgisayara ne yapması gerektiğini anlatmak için kullandığımız bir iletişim aracıdır diyebiliriz. Bilgisayara ne yapması gerektiğini tane tane ve hiçbir detayı atlamadan¹ ortak bir dil kullanarak anlatırız. Ortak dil deme sebebimiz ise şudur: Bilgisayarlar 0 ve 1’lerle (makine dili) çalışır. Bizler ise 0 ve 1’lerle dolu bir metin görsek anlamlandıramayız. Makine dili için örnek bir metin verelim. “İslam'da hayat vardır.” cümlesini makine (bilgisayar) şu şekilde görür:

11000100 10110000 01110011 01101100 01100001 01101101 00100111 01100100 01100001 00100000 01101000 01100001 01111001 01100001 01110100 00100000 01110110 01100001 01110010 01100100 11000100 10110001 01110010 00101110

Buraya tıklayarak siz de deneyebilirsiniz.

Dolayısıyla bizim makine ile ortak bir noktada buluşmamız gerekmektedir. Nasıl ki iki farklı ülkeden iki kişi karşılaşsa ortak bir dil üzerinden konuşmaları gerekecekse bilgisayar ile insan da böyledir.

İlk başlarda makine dili kullanılarak bilgisayarlar programlanıyordu. Bunun ne kadar zahmetli olduğunu düşünmek bile istemiyor insan. Sonrasında Assembly isminde bir dil geliştirildi ve işin içerisine en azından bazı harfler girdi. İleri düzey matematikte bir rakam görünce sevinmek gibi bir şey olsa gerek. Ekrana “Merhaba Dünya!” yazdıran Assembly kodu şu şekildedir:

section .data
msg db 'Merhaba Dünya!', 10 ; mesaj ve newline
len equ $ - msg ; mesaj uzunluğu

section .text
global _start

_start:
mov eax, 4 ; sys_write (4)
mov ebx, 1 ; stdout (1)
mov ecx, msg ; mesajın adresi
mov edx, len ; mesaj uzunluğu
int 0x80 ; kernel çağrısı

mov eax, 1 ; sys_exit (1)
xor ebx, ebx ; çıkış kodu = 0
int 0x80 ; kernel çağrısı

Görüldüğü gibi biraz daha insan diline yaklaşsa da hala pek okunaklı değil. Bundan sonra Fortran, Basic, C, Python gibi diller geliştirildi ve artık yazanları okuyabilmek veya derdimizi bilgisayara anlatabilmek çok daha kolaylaştı. Örnek olarak C dilinde ekrana “Merhaba Dünya!” yazdırmak şu şekilde:

#include <stdio.h>
int main(void) {
printf("Merhaba, Dünya!\n");
return 0;
}

Python ise çok daha kolay:

print("Merhaba, Dünya!")

Günümüzde kullanılan programlama dilleri kısaca bu şekilde oluştu diyebiliriz. Ben düşük seviye dillere yetişemeyen nesildenim. Her ne kadar zor olsa da işin temelden ilerleyişini görmek ve o zamanları deneyimleyip yaşayarak öğrenmek isterdim.

Eğer programlama dili öğrenmek ve bunu deneyimlemek isterseniz diye aşağıya faydalı bazı siteler ve videolar bırakacağım. Siz programlama dili kullanıyor musunuz yoksa ilk defa mı duydunuz? Düşüncelerinizi yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz. Bir sonraki yazımızda inşallah programlama dillerinin seviyelerini inceleyeceğiz. Selametle kalın.

Faydalı Linkler

1. Programlama dilleri ve birçok konuda doküman bulabileceğiniz bir site GeeksForGeeks: https://www.geeksforgeeks.org/
2. Yine birçok doküman bulunan bir site W3Schools: https://www.w3schools.com/
3. Python öğrenmek isteyenler için Türkçe en geniş yazılı kaynak: https://python.yazbel.com/
4. Python dersleri: https://www.youtube.com/playlist?list=PLIHume2cwmHehcxQE1XZieL21syR3m3tR
5. BTK Akademi üzerinden çeşitli kurslara ücretsiz bakabilirsiniz: https://www.btkakademi.gov.tr/portal
6. Ücretli ve ücretsiz kursların bulunduğu bir platform Udemy: https://www.udemy.com/

Takip Edilebilecek Kanallar

1. Şadi Evren Şeker: https://www.youtube.com/@Sadievrenseker_BK
2. Selman Kahya: https://www.youtube.com/@SelmanKahya
3. Murat Yücedağ: https://www.youtube.com/@MurattYucedag

1 Algoritma nedir ve bilgisayara komutların tane tane anlatılmasıyla alakalı hoş bir video: https://www.youtube.com/watch?v=g1j1VUmig1Q